Uzależnienia behawioralne, co warto o nich wiedzieć
Konsumpcyjny styl życia i niemal powszechny dostęp do różnych dóbr powodują, że chętnie z nich korzystamy, często niestety w nadmiarze. Bywa, że przestajemy panować nad kontrolowaniem tych stale powtarzanych czynności, co prowadzi do różnego rodzaju uzależnień behawioralnych, których przykłady coraz częściej możemy zaobserwować w bliskim otoczeniu.
Czym są uzależnienia behawioralne?
Terminem tym określa się nałogowo wykonywane czynności, które są wielokrotnie i długotrwale powtarzane pomimo faktu, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. Charakterystyczną cechą jest też to, że u osoby uzależnionej pojawia się silny wewnętrzny przymus do zwiększania częstotliwości tych działań, gdyż dają one chwilowe uczucie euforii i zadowolenia oraz poprawiają samopoczucie. Uzależnienia behawioralne powodują z czasem osłabienie kontroli towarzyszących im zachowań, a w razie konieczności zaprzestania wykonywania ulubionej czynności, pojawiają się objawy odstawienne. Ich przykładem są problemy ze snem, potliwość, agresja czy lęk.
Kiedy pojawia się problem?
Uzależnienia od wykonywania różnych czynności są obecnie bardzo poważnym i coraz powszechnym problemem społecznym. Przykłady takich zachowań pojawiają się we wszystkich grupach społecznych, coraz częściej ulegają im młodzi ludzie, a nawet dzieci. W pewnym momencie mogą stać się źródłem kłopotów i frustracji zarówno u osoby dotkniętej nałogiem, jak i u jej najbliższych. Co ciekawe niektóre rodzaje uzależnień behawioralnych wywodzą się z czynności społecznie akceptowalnych takich jak np. praca, czy zdrowe odżywianie. Jednak w momencie, gdy dana osoba traci kontrolę nad częstotliwością tych działań, nie jest w stanie ich przerwać i czuje silny przymus, aby jak najszybciej do nich powrócić, sytuacja zaczyna robić się poważna. Warto pamiętać, że uzależnić można się niemal od każdej czynności, a tym, co odróżnia ten rodzaj nałogu np. od alkoholizmu, jest to, że czynnikiem uzależniającym w tym przypadku jest konkretne zachowanie, a nie substancja chemiczna.
Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat rodzajów uzależnień.
Rodzaje uzależnień behawioralnych
Powszechność tego typu zaburzeń powoduje, że niejedna osoba ma w swoim otoczeniu, kogoś, kto nałogowo oddaje się pewnym czynnościom. Przykłady zachowań wywołujących uzależnienia behawioralne bez trudu odnajdziemy, obserwując chociażby zapatrzonych w ekrany telefonów współpasażerów w komunikacji miejskiej. Oczywiście samo używanie tego urządzenia nie jest niczym złym, ale gdy straci się na tym kontrolę, może dojść do jednego z częstszych uzależnień, czyli fonoholizmu. Inne rodzaje to zakupoholizm, pracoholizm, seksoholizm, zaburzenia odżywiania (np. anoreksja, kompulsywne objadanie się, zespół jedzenia nocnego), uzależnienie od gier komputerowych, internetu, ćwiczeń fizycznych, operacji plastycznych, tatuaży czy pornografii. Geneza tych zaburzeń obejmuje przyczyny biologiczne, psychologiczne i społeczne, a walka z nimi jest długa i trudna. Powodzenie terapii w dużej mierze zależy od motywacji danej osoby oraz wsparcia otoczenia.
Sprawdź jak pomóc osobie wyjść z nałogu.
Bibliografia:
Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L. (2018), Uzależnienia behawioralne, PWN, Warszawa.
