Alkohol w ciąży
Picie alkoholu przez kobiety w ciąży jest coraz częściej spotykanym zjawiskiem. Problem ten dotyka nie tylko kobiety z niższych sfer społecznych, ale przede wszystkim ze klas średnich i dobrze zarabiających. Świadomość konsekwencji spożywania alkoholu w ciąży również nie przemawia na korzyść. Istnieje obiegowa opinia, propagowana również przez część środowiska lekarskiego, jakoby jedna lampka wina czy mały kieliszek wódki nie ma wpływu na rozwijający się płód a co więcej – przynosi ulgę zestresowanej ciężarnej. Kampanie prowadzone na rzecz abstynencji w okresie ciąży i karmienia, również giną w ogólnym marazmie społecznym. Tego typu mogą prowadzić w perspektywie do poważnych uzależnień. W konsekwencji oznaczać to może konieczność leczenia alkoholizmu poprzez odtruwanie czy detoks.
Kobieta w ciąży, która świadomie nadużywa alkoholu, naraża własne dziecko na schorzenia, zwane zespołem alkoholowego uszkodzenia płodu (Fetal Alcohol Syndrome). Są to nieprawidłowości, powstałe na skutek przenikania alkoholu przez łożysko i jego całkowitego wchłaniania przez organizm dziecka. FAS jest przyczyną nieodwracalnych uszkodzeń u płodu, chociaż nieświadoma matka nie odczuwa żadnych zmian i zagrożeń. Obejmuje on rozmaite wrodzone defekty, np. niską masę urodzeniową, wady serca i ośrodkowego układu nerwowego, a także zniekształcenia twarzy i kończyn, problemy rozwojowe (np. niedorozwój umysłowy), a w niektórych przypadkach także śmierć dziecka. Zespół alkoholowego uszkodzenia płodu jest jednostką chorobową w 100% możliwą do uniknięcia, wystarczy jedynie, że kobieta w ciąży powstrzyma się od spożywania procentowych trunków. W przeciwnym razie zagrożenie wystąpienia, którejś z wyżej wymienionych konsekwencji jest wielce prawdopodobna. Nie wykluczone, iż uzależniona matka później będzie musiała zostać skierowana na terapię leczenia alkoholizmu, odtrucia czy detoks.
Diagnoza FAS oparta jest na następujących kryteriach:
– charakterystyczne rysy twarzy;
– mała waga urodzeniowa;
– dysfunkcja OUN;
– wywiad dotyczący narażenia na działanie alkoholu w życiu płodowym.
Dzieci, u których nie stwierdza się wszystkich fizjologicznych objawów, mogą być zdiagnozowane jako mające Fetal Alcohol Effects (FAE).
Uwaga: Cechy morfologiczne mogą nie być tak widoczne zaraz po urodzeniu lub
w okresie dorastania, albo dorosłości, jak między 2 a 10 rokiem życia.
Charakterystyczne rysy twarzy
Dzieci z FAS mają wiele (nie zawsze wszystkie) z cech charakterystycznych:
– zmarszczka kącika oka;
– małe, szeroko rozstawione oczy;
– płaska środkowa część twarzoczaszki;
– krótki, zadarty nos;
– wygładzona rynienka podnosowa;
– cienką górna warga;
– małożuchwie.
Jedna lub dwie z tych cech może pojawić się u zdrowego dziecka na skutek genów i cech odziedziczonych po biologicznych rodzicach.
Kiedy występuje kilka cech wraz z objawami ze strony OUN i wywiadem
świadczącym o narażeniu na działanie alkoholu w życiu płodowym, można rozważyć diagnozę FAS.
Anomalia rozwojowe
Dzieci z FAS mają niską wagę urodzeniową i z trudem przybywają na wadze. Obwód głowy może być mniejszy niż normalnie. Niektóre niemowlęta mogą mieć wady serca lub inne anomalia dotyczące uszu, oczu, wątroby lub stawów.
Opóźnienia rozwojowe
Większość dzieci z FAS ma opóźnienia rozwojowe i IQ niższy od normalnego. Stopień zaburzeń rozwojowych zwykle jest porównywalny ze stopniem opóźnień rozwojowych.
Ośrodkowy Układ Nerwowy
Większość niemowląt z FAS jest pobudzonych. Ma trudności z jedzeniem, jest nadwrażliwa na bodźce. Może mieć hypertonię (zbyt duże napięcie mięśniowe) lub hypotonię (zbyt małe napięcie mięśniowe) lub jedno i drugie.
Niewidoczne lecz poważne
Najbardziej groźne cechy charakterystyczne FAS to niewidoczne objawy uszkodzenia układu nerwowego będące rezultatem narażenia na działanie alkoholu w życiu płodowym. Objawy te mogą wystąpić jako zespół FAS lub FAE:
– deficyt uwagi;
– deficyt pamięci;
– nadaktywność;
– trudności z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka, czas, pieniądze);
– nieumiejętność rozwiązywania problemów;
– trudność w uczeniu się na błędach;
– słaba ocena sytuacji;
– niedojrzałe zachowanie;
– słaba kontrola impulsów.
Wyżej wymienione konsekwencje są do uniknięcia. Należy jednak wyrzec się spożywania alkoholu na okres ciąży. Jest to warunek nie podlegający żadnym kompromisom. Szczególnie może to być trudne dla osób, które mają już swoją przeszłość alkoholową lub konieczne jest skierowanie ich na leczenie alkoholizmu, odtruwanie organizmu czy detoks.
